Evde Periton Diyalizi

Periton diyalizinde, kanın filtrelenmesinde ve temizlenmesinde periton membranı olarak adlandırılan karın zarınız kullanır. Periton diyalizi adını, bu zardan alır.

Periton diyalizi sırasında diyaliz sıvısı (veya diyalizat) olarak adlandırılan bir sıvı, kateter aracılığı ile karın boşluğuna verilir. Diyaliz sıvısı karın boşluğuna verildikten sonra bir süre orada kalır, atık ve fazla sıvıyı kendine çekerek kanınızı temizler. Bu iki süreç sonucunda; kanınızdan atık ve fazla sıvının diyaliz sıvısına aktarılmasını sağlayan ozmoz ve difüzyon süreçleri gerçekleşir. Tedavinize uygun karında bekleme süresinden sonra atık ve fazla sıvıyı içeren diyaliz sıvısı, yine aynı kateter aracılığı ile vücudunuzdan uzaklaştırılır. Tüm bu süreç değişim işlemi olarak adlandırılır.

İki tür Periton diyalizi mevcuttur. Bunlar Sürekli Ayaktan Periton Diyalizi (SAPD) ve Aletli Periton Diyalizi (APD) şeklindedir. Her ikisinde de temel tedavi aynı, ancak değişimin yapılma şekli ve gerekli olan değişim sayısı farklıdır.

Evde Periton Diyalizinin Avantajları

Periton diyalizi evde tipik olarak tek başınıza ve bazen de bir bakıcı desteğiyle gerçekleştirilir. Evde diyaliz yapılması, yaşam tarzınızın tedavinize uyarlanması yerine tedavinizin yaşam tarzınıza uyarlanması anlamına gelir. Örneğin, periton diyalizi size çalışma, eğitim görme ve seyahat etme olanağını tanıyabilir. Periton diyalizi normalde her gün yapıldığından, bu esneklik sizin için büyük fayda sağlayabilir. 

Tedavinin nasıl hissettirdiği açısından ise, periton diyalizi ağrısız bir tedavi olarak değerlendirilir ve sürekli olarak iğnelerin kullanılmasını gerektirmez. Doktorunuz tarafından sizin için uygun görülen reçetenize bağlı olarak tedavi sonrasında belli bir tokluk duygusu yaşanabilir.

Periton diyalizinde kan ile yapılan bir işlem bulunmaması, kan ile teması sağlayan damar giriş yolunun olmaması ve periton diyalizinin evde yapılması, viral hepatit bulaşma riskini belirgin olarak azaltır.

Sürekli bir tedavi oluşu, vücutta fazla sıvı birikimini engeller. Böylece kalp damar sisteminizin yükü en aza indirilmiş olur.

Periton diyalizi evde uygulanan bir tedavi olduğu için, sürekli olarak üniteye gitmeniz gerekmez. Aylık, bazen de pandemi gibi olağanüstü durumlarda 2-3 aylık aralıklarla poliklinik takibiniz yapılabilir.

Tedaviniz, takip olduğunuz klinik tarafından uzaktan izlenebilir, tedavileriniz düzenlenebilir.

Rutin kontrolleriniz dışında, ünitenizdeki periton diyalizi ekibi ile gerekli durumlarda iletişim kurabilmeniz her zaman mümkündür.

Bunun için karnınıza yerleştirilen katetere bir diyaliz sıvısı torbası bağlanır. Değişim, sistemin boşaltım torbası bölümünün yere konularak periton boşluğundaki sıvının (atık sıvısı) tahliye edilmesiyle başlatılır. Yeni sıvı torbası, omuz hizasında bir serum askısına asılır ve yeni sıvının karın içine doldurulmasında yerçekiminden faydalanılır. Bu işlem tamamlandığında, sistem kateterinizden ayrılır ve bir sonraki değişime kadar serbest hareket edebilirsiniz. Bu değişimlerin her biri yaklaşık 20 dakika sürer.  

Sürekli ayaktan periton diyalizi tedavisi ile başladığınızda karnınızda her zaman diyaliz sıvısı olur ve her değişiminde aşağıdaki adımlardan geçersiniz:

Bağlantı

Hemşireniz tarafından size öğretilecek olan “temassız” teknik kullanılarak yeni bir diyaliz sıvısı torbası kateterinize bağlanır.

Boşaltma

Karnınızdaki mevcut diyaliz sıvısı tahliye edilerek, vücudunuzdaki atık maddeler ve fazla sıvı uzaklaştırılır.

Yıkama

Doluma geçmeden hemen önce, setlerin içerisi yeni diyaliz solüsyonu ile yıkanır.

Doldurma

Karnınızdaki eski diyaliz sıvısı tamamen boşaltılıp, yıkama işlemi tamamlandıktan sonra, karnınız yeni diyaliz sıvısıyla doldurulur.

Bağlantıyı ayırma

Yeni sıvı ile karın dolduğunda, “dokunmasız” teknik kullanılarak setler ve torbaların bağlantısı çıkarılır. Sıvı atılır ve boş torbalar kliniğinizin önerdiği ve öğrettiği şekilde imha edilir. Periton diyalizi kateteriniz yerinde kalacak ve bir steril mini kapak ile korunacaktır. Bu aşamadan sonra bir sonraki değişime kadar kanınız periton diyalizi solüsyonu ile temizlenecektir. Bu “bekleme” süresi olarak bilinir. Sıvınızın tekrar değiştirilmesi gerekene kadar istediğiniz gibi hareket edip, normal faaliyetlerinizi devam ettirmekte özgürsünüz.

Sürekli ayaktan periton diyalizi değişim süreci, diyaliz ihtiyaçlarınıza bağlı olarak günde 1 ile 4 kez arasındadır. Her değişimin gerçekleşmesi yaklaşık 20 dakika sürmektedir. Kişisel diyaliz reçetenizin tespit edilmesi için doktorunuz ve hemşireniz tıbbi ve yaşam tarzı ihtiyaçlarınızı sizinle görüşecektir.

Bu tedavi “sürekli” tedavi olarak adlandırılır. Bunun, diğer diyaliz türlerine kıyasla bazı faydaları vardır. Tedavi sürecinde atık ürünler ve fazla sıvı daha kolay kontrol edilebildiğinden vücut üzerindeki stres azaltılabilir. Sürekli ayaktan periton diyalizi tedavisi alıyorsanız, hemodiyalize kıyasla sevdiğiniz yiyecekleri daha fazla yiyebilmeniz ve daha az ilaç almanız söz konusu olabilir. Ayrıca sürekli ayaktan periton diyalizi ekipmanları diğer diyaliz ekipmanı türlerine göre daha taşınabilirdir ve böylece, tedaviniz gerçekleşirken normal günlük faaliyetleri yapmaya devam edebilirsiniz ve işyeri veya bir akrabanın evi gibi farklı yerlerde diyalizinizi gerçekleştirmeniz daha kolay olur.

Her tedavi öncesinde aletli periton diyalizi yapan hastalar, öncesinde döngüleyiciye bir kaset (APD döngüleyici seti) takar ve kendisini gereken miktarda temiz diyaliz sıvısına bağlayan bir set aracılığı ile döngüleyiciye bağlar. Aletli periton diyalizi döngüleyici, karnınıza temiz diyaliz sıvısı giriş hareketi makine tarafından kontrol edilecek şekilde programlanmıştır. Tedavi süresince, düzenli aralıklarla vücudunuzdan kullanılmış diyaliz sıvısını boşaltır ve bunu yeni (temiz) sıvı ile değiştirir. Her aletli periton diyalizi tedavinizde diyaliz makinenizi yeni ekipman ve diyaliz sıvısıyla kurmanız gerekecektir. Her hastanın farklı diyaliz miktarlarına ihtiyaç duyması nedeniyle, aletli periton diyalizi döngüleyici programı, sizin ihtiyaçlarınıza göre uyarlanacaktır.

Her aletli periton diyalizi tedavisinde döngüleyici otomatik olarak, aşağıdaki adımlardan oluşan tedavi işleminizi gerçekleştirecektir:

Boşaltma

Döngüleyici, karnınızdaki mevcut diyaliz sıvısını boşaltarak vücudunuzdaki atık maddelerin ve fazla sıvının uzaklaştırılmasını sağlar.

Doldurma

Döngüleyici, karnınızdaki eski sıvıyı tamamen boşalttıktan sonra, yeni diyaliz sıvısı ile doldurur.

Bekletme

Karnınıza yeni sıvı doldurulduktan sonra döngüleyici yeni sıvıyı, ayarlanan bir süre boyunca periton boşluğunda bekletir. Bu sürenin sona ermesinden sonra, döngüleyici bu üç adımı tekrarlar. Bu üç adım değişim veya döngü olarak adlandırılır. Öngörülen tedavi süresi boyunca diyaliz cihazı birkaç değişim gerçekleştirir.

Tıbbi ve yaşam tarzı ihtiyaçlarınıza bağlı olarak aletli periton diyalizi tedavisi genellikle 8 ila 12 saat arasında sürer. Tipik olarak siz uyurken gerçekleştirilir ve böylece gündüzleri normal faaliyetlerinizi gerçekleştirme özgürlüğünü kazanırsınız. Tedavinin tamamlanması için aletli periton diyalizi döngüleyicisine bağlanmanız gereklidir. Ayrıca, bazı durumlarda makineye bağlıyken daha fazla hareket etmeniz için özgürlük sağlamak üzere daha uzun setler de kullanılabilir. Bazen hastaların, ek gündüz diyaliz değişimleri yapması gerekli olabilir. Doktorunuz ve hemşireniz bunun sizin için gerekli olup olmayacağını size bildirecektir.

Aletli periton diyalizi, tedavi sırasında atık maddelerin ve fazla sıvıların kontrol altında tutulmasına yardımcı olur ve bu da vücudunuz üzerindeki stresin azaltılmasına yardımcı olabilir. Ayrıca, beslenmeniz ve almanız gereken ilaç sayısı konusunda da size daha fazla esneklik sağlayabilir. Tedavileriniz normalde gece gerçekleşir ve bu da sizin gündüz çalışmaya, eğitime veya sosyalleşmeye devam etmenizi kolaylaştırabilir. Her gün döndüleyicinizi hazırlamanız ve tedavinin tamamlanmasından sonra kullanılan ekipmanı uygun şekilde imha etmeniz gerekmektedir.

Aletli periton diyalizi döngüleyicinizin uzaktan hasta yönetim özellikleri olduğunda, ev tedavileriniz hakkında günlük olarak bilgileri doğru şekilde toplayarak, hastane veya klinikteki doktorunuza ve hemşirenize gönderebilir. Doktorunuz ve hemşireniz tedavi sürecini takip edip, tedavi programlarını uzaktan değiştirebilir ve karşılaşabileceğiniz sorunları sizinle telefonla görüşebilir.

Uzaktan hasta yönetimi, evde tedaviniz gerçekleşirken doktorunuzun ve hemşirenizin kolaylıkla hastalığınızla ilgili işlemleri yönetmesini mümkün kılar. Tedaviniz sırasında herhangi bir durumun meydana gelmesi halinde, aletli periton diyalizi döngüleyiciniz bu konuyla ilgili veri toplar ve bu da, daha sonra doktorunuz ve hemşireniz tarafından değerlendirilir. Döngüleyicinizin kliniğe gönderdiği bilgiler, tedavinizle ilgili değişiklikler konusunda karar verilmesine yardımcı olacaktır. Doktorunuzun ve hemşirenizin, sizin verilerinizi takip ederek ayarlama yapabileceğini bilmek, evdeki tedavinizin yönetimi konusunda kendinizi daha fazla güvende hissetmenize yardımcı olabilir. Tedavi sırasında ortaya çıkan beklenmedik olaylar karşısında doktorunuz, hemşireniz veya cihaz üretici firmaların 7 gün 24 saat hizmet verdiği yardım hattı desteğinden faydalanabilirsiniz.

Tüm aletli periton diyalizi döngüleyicilerinin uzaktan hasta yönetim özelliği yoktur. Bu yüzden, tedavi planınıza uzaktan hasta yönetiminin uygun olup olmadığını doktorunuzla ve hemşirenizle görüşün. 

Doktorunuz ve hemşireniz sizin için, aşağıdakiler konuları içerecek bir eğitim hazırlayacaktır:

• Tedavi alanının düzenlenmesi
• Kateter çıkış yerinin bakımı
• Periton diyalizi değişimlerinin yapılması
• Periton diyalizi sıvılarına güvenli şekilde temas için ellerin yıkanması
• Tedavi malzemelerinin depolanması ve sipariş edilmesi
• Manuel tedavi kayıtlarının tutulması (gerektiğinde)
• Kendi kan basıncınız, nabzınız, vücut ısınız ve ağırlığınızın ölçülmesi
• Tedavinizle ilgili sorunların tespit edilmesi ve raporlanması
• Beslenme ve sıvı alımı yönetimi

Doktorunuz, hemşireniz ve siz, hazır olduğunuza inanana kadar evde periton diyalizi yapmak zorunda kalmayacaksınız. Ondan sonra bile, tedavinizde yalnız olmayacaksınız - her zaman doktorunuzun ve hemşirenizin size destek olmaya hazır olduğunu hatırlayın.

Evde periton diyalizi tedavisi alırken yine de doktorunuz ve hemşirenizle düzenli olarak randevularınız olacaktır ve tedaviniz veya size tedaviniz konusunda yardımcı olabilecek diğer kaynaklara nasıl ulaşabileceğiniz konusunda kendilerine sorular yöneltebileceksiniz.

Periton Diyalizini Neden Seçmeliyim?

• Covid-19 pandemisi gibi salgınlarda evde tedavi almanız, bulaş riski açısından daha güvenlidir
• Kalan böbrek işlevinizi korur
• Daha aktif ve özgür bir yaşam sunar
• Çalışma ve okul yaşamınızın devam etmesine imkan sağlar
• Yaşam tarzınıza uyarlanabilir
• Kendinize ve sevdiklerinize daha fazla zaman ayırabilmenize imkan tanır

Periton diyalizi, diğer diyaliz türlerine karşı size daha fazla yaşam tarzı esnekliği sağlayabilir. İhtiyaç duyacağınız ekipmanlar portatiftir ve ev dışında tedavinin yapılmasını daha kolay hale getirir. Periton diyalizi tedavisi, günlük iğne kullanımı gerektirmez ve genellikle ağrısızdır. Ayrıca, diğer diyaliz türlerine kıyasla vücudunuza etkisi daha hafiftir ve tedaviden sonra daha iyi hissetmenizi sağlayabilir. Son olarak, periton diyalizi günlük olarak yapıldığından ve kanı 24 saat süresince temizlediğinden daha sık diyaliz alma imkanı sunar.

Bu faydalar bir kenara bırakıldığında, doktorunuz ve hemşireniz ile periton diyalizi görüşmeden önce dikkate almanız gereken ek hususlar vardır. Diğer diyaliz tedavilerinde olduğu gibi periton diyalizi de, bazı özel durumlar gözden geçirilmelidir:

• Periton diyalizi başlama hissine alışmak zaman alacaktır. Tedavinize başladığınızda doygunluk hissi gibi bazı fiziksel belirtiler deneyimleyebilirsiniz.
• Enfeksiyon riskinin önlenmesi için belli önemli tedbirleri takip etmeniz gerekecektir. Bunlar size sağlık hizmetleri ekibi tarafından öğretilecektir.
• Periton diyalizi malzemeleri ve ekipmanı için evde saklama alanına ihtiyaç duyacaksınız.
• Tedavi süresince karnınızda harici olarak takılmış bir kateter bulunacaktır.